Kruisen en kapellen

Hieronder vindt u een overzicht van de kruisen en kapellen die in Roggel te vinden zijn. Deze gegevens zijn in de jaren 80 door wijlen pastoor Rutten verzameld. Het overzicht van kruisen en kapellen zijn in 1980 in boekvorm uit gegeven bij gelegenheid van de actie “werk aan de kerk”.

Kapellen

Roggel heeft nog drie kapellen.De oorsprong van deze kapellen is onbekend. Eveneens is niet bekend waarom ze zijn toegewijd aan de H. Jozef, H. Apollonia en de H. Antonius. Bovendien geeft nog een grote muurnis bij voormalig bakker Houben (thand de Veugelier) aan dat daar vroeger een kapelletje heeft gestaan, toegewijd aan de H. Lucia. De beelden zijn wel nog bewaard gebleven.
Deze kapelletjes deden vroeger dienst als rustaltaar bij de jaarlijkse sacramentprocessie.
Deze zijn gelegen aan de splitsing Kloosterstraat/Heverstraat,  T-kruising Mortel en Kruissingel en T-kruising Mortel en Berkenlaan.

De kapellen worden meestal onderhouden door een bepaalde familie. Is er groot onderhoud nodig, dan wordt er een beroep gedaan op mankracht en financiële hulp van de buurt of van de heemkundevereniging. Ook nu nog wordt door verschillende families en buurten grote zorg besteed aan het onderhouden van deze kapellen. Het doet goed dat deze tekens van geloof en vertrouwen in God met zoveel zorg worden omgeven.
Vroeger waren dit ook plaatsen waar de buurt bijeen kwam om te bidden bij ziekte, overlijden of bij droogte.
Dat deze kapellen goed zijn onderhouden, dat er zo nu en dan een kaars wordt ontstoken of dat er regelmatig verse bloemen staan zijn even zovele tekens dat ze nog leven in de gedachte van de buurtbewoners.

 

Veldkruisen

Veldkruisen zijn eveneens tekenen van geloof en van Godsvertrouwen. Roggel telt 13 kruisen. Zij staan over het gehele dorp verspreid en zijn daar geplaatst uit verschillende motieven.
We kennen moordkruisen, hagelkruisen, gedachteniskruisen, kruisen voortkomend uit gelofte of belofte, uit dankbaarheid of om een bepaalde gebeurtenis levend te houden. Vaak is het ook een combinatie van deze motieven.
Kruisen namen in het verleden een grote plaats in in een buurt. Bij dat kruis kwamen de mensen van de buurt samen om te bidden. In sommige buurten iedere zondag, maar altijd als er een nood was waarbij de mensen zich machteloos voelden. Zo kwamen mensen samen als de oogst door droogte of regen verloren dreigde te gaan;
als er een ziekte was onder het vee en zeer zeker als een buurtbewoner ernstig ziek was, vooral als hij of zij het sacrament der zieken had ontvangen. Soms ook als een buurtgenoot was overleden. De mensen kwamen dan op initiatief van een van de buurtgenoten bijeen. Deze samenkomst werd mondeling van huis tot huis bekend gemaakt.
Deze bijeenkomst had ’s avonds plaats na het werk en het avondeten. Meestal zaten de aanwezigen dan op de rand van een greppel of stonden zij rond het kruis op de berm van de weg. Een van de buurtbewoners bad dan voor, de anderen baden na. Het was een teken van onderlinge verbondenheid in vreugde en leed. Groot en klein, mannen en vrouwen waren dan aanwezig. Voor deze bijeenkomsten werd tijd gemaakt. Steeds werd het rozenhoedje gebeden met de litanie van O.L. Vrouw, soms ook met de litanie van alle heiligen. Vaker werden ook andere intenties bij het gebed ingesloten. Deze toevoegingen waren een nog langer gebed dan de eigenlijke rozenkrans en de litanie samen. De mensen zeiden dan:
“Ze kunnen er geen eind aan krijgen”.
In de Goede Week werden de kruisen versierd met een krans, gevlochten van palmen.
Goede Vrijdag werden deze kruisen versierd met paarse papieren rozen. Op Paaszaterdag werden deze rozen weer vervangen door enkele witte en gele rozen. Deze kransen met rozen bleven dan hangen gedurende de gehele paastijd.
Het kruis werd meestal onderhouden door een enkele familie of door de gehele buurt.
We kunnen zeggen dat er ook nu nog zorg besteed wordt aan het onderhouden van deze veldkruisen. Een bloemetje, opgeharkte paden, een geknipte haag, een verzorgde omgeving. We mogen hier best dankbaar voor zijn. Het kruis langs de weg gaf niet alleen betekenis voor de buurtbewoners maar ook voor de voorbijganger. Het herinnert iedere voorbijganger aan het lijden, de dood en de verrijzenis van Christus.
Het is een zichtbare getuigenis dat lijden en dood niet het laatste woord hebben.
Na lijden komt verblijden, na lijden en dood de verrijzenis.

Nu nog enkele gegevens over de verschillende kruisen afzonderlijk.

Het kruis op het Nijken

Omstreeks 1890 woonde op Strubben 3 Lamers Bert (van Horne). Hij verzorgde het kruis op het Nijken. Na hem werd die taak overgenomen door Sjang Lamers. Later kwam de grond waarop dit kruis is geplaatst in eigendom van de familie van de Boogaart en zij verzorgden toen het kruis. Bij de ruilverkaveling kwam deze grond én het kruis aan de familie Vullers-Timmermans. Na de dood van mevr. Vullers-Timmenmans werd het kruis verzorgd door de familie Vullers-Heynen. Waarom dat kruis geplaatst is en wanneer het geplaatst is is voor eenieder een vraag. Zeker is dat het zeer oud is. Dit kan met zien aan de boom die er achter staat. In de oorlog werd daar vaker gebeden. Driek Coenen heeft wel eens verteld dat er ook vaker werd gebeden bij droogte. Hij kon zich herinneren dat dan de hele buurt kwam behalve Luyten Gerrit. Later werd aan Gerrit gevraagd:
“Waarom ben je niet gekomen? Jij hoort er toch ook bij?”
“Och”, had Gerrit geantwoord: “Als het bij jullie regent dan drupt het ook bij mij”.
Door de meisjes uit de buurt werd ieder jaar op Witte Donderdag of Goede Vrijdag een krans om het beeld gehangen. De kleuren die hier voor de rozen werden gebruikt waren wit en geel. Wel is bekend dat er rond het jaar 1900 een nieuw Christusbeeld op het kruis werd bevestigd.
Op zolder bij Lamers werd in die tijd een oud houten beeld bewaard. Waar dat beeld is gebleven is niet bekend.

Kruis op de Heide

Dit kruis is daar geplaatst ter herinnering aan een moord die daar gepleegd is op 12 augustus 1864.
In een van de woningen op de Heide waren een echtpaar met twee dochters nog thuis. De andere kinderen waren al getrouwd. Er waren nogal wat spanningen over de verkering van de jongste dochter. Moeder stemde er mee in, vader had echter bezwaren.
De 12e augustus werd de vader dood aangetroffen onder een hoop stenen, die daar in de buurt waren opgeslagen voor de bouw van een huis. Naar aanleiding van deze moord deden allerlei verhalen de ronde. Over deze moord die de mensen zeer heeft aangegrepen, is in die tijd een lied gemaakt. De tekst is nog bekend. Klik hier.
In de woning van het slachtoffer heeft later de familie Verstappen-van den Beuken gewoond. De familie van den Beuken heeft in 1867  daar het kruis laten plaatsen.
Martin Wagemans heeft later deze woning gekocht en daardoor de zorg voor dat kruis op zich genomen. Deze familie en de mensen uit de buurt dragen nog altijd zorg voor dat kruis.
In 2021 heeft de heemkundevereniging, in samenwerking met Peter van Nieuwenhoven en de gemeente, het kruis en corpus volledig vernieuwd.

Kruis op het Roligt

Dit kruis stond vroeger aan de andere kant van de weg. Daar lag vroeger een poel, die altijd vol water stond. De oma van mevr.Heynen-Hobus (Trineke Geelen-Dekkers genaamd) woonde toen in de woning bij deze poel.
Zij ging op zondag altijd naar de eerste mis en dat gebeurde in die tijd op klompen. In de vroegte door de duisternis misleid, is zij in de poel terecht gekomen en verdronken. ’s Morgens bij het aanbreken van de dag werden de klompen gevonden. Men vreesde het ergste.
Een andere lezing van dit verhaal is dat Trineke Geelen veel zorg had omdat haar zoon Pier in dienst moest. Zoals toen gebruikelijk gingen de mensen door de week wel eens vaker even bidden in een kapelletje in de buurt.
Zo zou Trineke Geelen ’s morgens vroeg even zijn weggegaan om voor haar zoon Pier te gaan bidden in het St. Antoniuskapelletje in Heythuysen. In de duisternis zou ze de weg zijn kwijtgeraakt en verdronken. Ter herinnering aan dit feit zou dit kruis daar zijn geplaatst.
Door de ruilverkaveling werd het kruis aan de andere kant van de weg geplaatst. De moeder van mevr. Heynen-Hobus was 81 jaar toen zij overleed in 1966. Zij was nog klein toen het kruis daar werd geplaatst. Dat moet dan geweest zijn in de jaren 1895-1900. Omdat het kruis en het beeld erg waren versleten is er in 1977 een nieuw kruis geplaatst.
Het kruis is gemaakt door de heer J. Manders. Het is ingewijd door pastoor Rutten. Het kruis wordt verzorgd door de fam. Heynen-Hobus.

 

Het grote kruis in de kerk boven het H. Hartbeeld

Waarschijnlijk is dat het missiekruis waarover werd gesproken in het jaar 1848, omdat het vroeger aan de buitenkant tegen de sacristie op het kerkhof hing.
Het kerkhof was toen rond de kerk. In 1871 werd van dit kruis gezegd dat het opnieuw werd gewijd en dat er nieuwe aflaten aan werden toegevoegd. Een missiekruis is een kruis dat verrijkt werd met verschillende aflaten. Het missiekruis werd gebruikt bij de missie verdiepingsdagen die om de 7 jaar werden gehouden in de parochies.
Bij de openingsplechtigheid van die missie werd het kruis door de geesteljke plechtig de kerk binnengedragen. Het werd dan op het priesterkoor geplaatst te midden van bloemen en kaarsen. Gedurende de missiedagen bleef het daar staan. Na het sluiten van de missie werd het weer op zijn oude plaats hetzij in de kerk of buiten de kerk neergehangen als een teken ter herinnering aan de plannen en voornemens die men tijdens de missiedagen had gemaakt.
Het kruis op het kerkhof aan het Klapvaren was gewijd als missiekruis in 1922. Dit kruis is bij de storm van 11 november 1974 vernield. Omdat herstel te hoge kosten met zich meebracht is er toen een kruis neergezet zonder corpus.
Het kruis dat vroeger op het kerkhof hing is door pastoor Schippers in de kerk gehaald na restauratie door de heer J. Bongers.
Op het kerkhof werd een nieuw kruisbeeld geplaatst dat beter weerbestendig was. Het corpus is van gegoten beton.

Kruis op de Grote Laak

Volgens het verhaal van mej. Anna van Otterloo woonde rond het jaar 1902 in haar woning een zekere Wiel Voermans. Deze was gehuwd met Gertruda Maassen. Dit huwelijk vond plaats in 1902.
Wiel Voermans werd ernstig ziek. Mevr. Voermans-Maassen had beloofd dit kruis te plaatsen opdat haar man zou genezen. Enige tijd later is hij overleden.
Toch plaatste zij een kruis. Als je naar het kruis kijkt, denk je al gauw dat het raar geplaatst is. Toch is dit met een reden gedaan. Het kruis met het corpus is bewust naar de kerk toe gericht.

Kruis op de hoek Heythuyserweg-Kleine Laak

De oorsprong van dit kruis is onbekend. Evenmin de reden waarom het daar werd geplaatst. Het kruis wordt verzorgd door de bewoners uit de buurt.
Gerard Vissers woonde vroeger tegenover dit kruis. Hij kan zich nog herinneren dat het kruis daar stond onder een oude dikke lindeboom. Hij weet ook dat zijn vader hem vertelde dat dat kruis daar al gestaan had toen deze die woning kocht en dat moet geweest zijn rond het jaar 1880.
Zijn vader had hem bovendien verteld dat hij bij de koop van die woning op zolder een oud houten Christus corpus werd gevonden, helemaal onder het stof. Vader had het aanvankelijk weg willen doen, maar had gedacht: “Laat het maar liggen”.
Bij het priesterfeest van onze dorpsgenoot Wim Beenders werd hem gevraagd het kruis te willen uitlenen zodat het kruis tijdens dat feest in de feesttent kon hangen. Dit was natuurlijk goed.
Na het feest wilde de kapelaan dit kruis wel kopen. Maar Gerard Vissers zei: “Onze Lieve Heer wordt niet verkocht. U kunt het krijgen maar u mag het nooit verkopen, wel weggeven”.
Het kruis werd gerestaureerd door J. Bongers en heeft altijd in de pastorie van van pastoor Beenders gehangen. Bij zijn terugkeer naar Roggel heeft hij het kruisbeeld aan de heemkundevereniging geschonken.
Bij het kruis hoek Heythuyserweg-Kleine Laak werd vroeger vaak gebeden door de buurt, vooral bij droogte. Ook trok de kruisprocessie hier vroeger langs. Bij die gelegenheid werd het beeld door de buurtbewoners versierd met een krans, opgemaakt met rode en witte papieren rozen.
Na de oorlog is er een gesmeed bladerkrans rond dit beeld gehangen. Deze krans is gesmeed door smid Hohenwald in opdracht van mevr. Bergs-Vissers.

Kruis hoek Kleine Laak-Kerkveldweg

De heer H. Beenders vertelde hierover dat de weg komende van de kleine Laak vroeger wat anders liep. De voormalige woning van bakker Smeets lag toen links van die weg en de fam. Lemmen woonde rechts. Het kruis stond toen aan de kant van de fam. Smeets.
In de jaren 1914-1918 werd nog de melkkar gereden op erbarmelijk slechte wegen, zeker bij slecht weer. Het was dan ook niemand kwalijk te nemen dat er dan wel eens botsingen plaats vonden. Zo werd ook het kruis slachtoffer van zo’n aanrijding.
De vader van Henri Beenders heeft daar toen een nieuw kruis laten plaatsen. Dat was een betonnen kruis en ’t was gemaakt door Sjenkske Dirks uit Haelen. In opdracht van de fam. Beenders werd het kruis geplaatst door de vader van Sjeng Hendriks.
Later is dit kruis stuk gereden door een vrachtwagen met aanhanger die, op weg naar het bedrijf van de fam. Houben, de draai niet goed kon krijgen en met zijn aanhanger het kruis meegenomen heeft.
Daarna werd door de fam. Beenders aan de heer Kierkels gevraagd of zij in de hoek van zijn tuin het kruisbeeld mochten plaatsen. De heer Kierkels stemde daar mee in en zei er bij:
“Als hier weer een stenen weg komt zullen we het wel weer terug zetten”.
De fam. Beenders heeft voor een nieuw corpus gezorgd en de gebroeders Houben hebben het houten kruis gemaakt.
Vroeger werd er bij bepaalde gelegenheden een krans om het beeld gehangen met een wit of wit-geel lint.
In 1990 is het kruis in opdracht van de heer van Bussel opgeknapt door de heer J. Smolenaars. Enkele jaren heeft het kruis toen gelegen bij de heer J. van Heur. Uiteindelijk werd het, na lang zoeken voor een geschikte plaats, in 1999 geplaatst in de tuin van de fam. van Heur.

 

Kruis op de Grote Laak

Volgens Andreas Beek, geboren in 1887 werd dit kruis geplaatst door Nollese Pier. Deze woonde in de woning van de fam. van Geleuken. Waarom het kruis daar geplaatst was wist men niet te vertellen. Het kruis wordt verzorgd door de fam. Beek en fam. van Geleuken.
Volgens een andere zegsman is dit kruis zeer oud. Vroeger had daar een houten beeld gehangen, maar werd vervangen door een metalen. Het oude corpus lag tijdens de tweede wereldoorlog in het ouderlijke huis van de fam. Salimans. Daar heeft Piet Salimans het gevonden en het met veel zorg en liefde opgeknapt.
Voordat het kruisbeeld van pastoor Schippers werd terug ontvangen werd dit beeld altijd geleend voor de kruishulde in de Goede Week in de parochiekerk.
Als men zo over deze kruisbeelden informatie inwint hoort men ook vaak leuke voorvallen.
Toen de buurtbewoners eens bij dit kruis aan het bidden waren wegens de droogte, kwam er iemand voorbij die behoorlijk gedronken had. Hij keek zich de groep eens aan en zei in het voorbijgaan:
“Ik hoop dat het niet te gauw gaat regenen want mijn schoenen zijn kapot”.

Kruis op het Klapvaren-Groenstraat

De gegevens zijn van wijlen Piet Alofs.
Dit kruis is al zeer oud. De oude afbeelding die in het boekje van de Rabobank staat is niet de oudste.
Het kruis stond op een driehoek en was vernieuwd door de fam. Aerts, die daar vroeger woonde.
Bij de bouw van de Boerenleenbank is het kruis geplaatst naast de nieuwe Boerenleenbank. Bij de bouw van de woning van de fam. Moors-Mevissen werd het kruis daar weggenomen vanwege de oprit die daar moest komen.
Het kruis is toen gerestaureerd en na de opening van de nieuwe Rabobank werd het geplaatst op de hoek van de parkeerplaats, recht tegenover de plaats waar het eerder had gestaan.
Op de dag dat het gebouw van de Rabobank officieel in gebruik werd genomen (13 juni 1974) werd het kruis opnieuw ingezegend door pastoor Rutten.

Kruis op de Kunneweg, vroeger Schansdijk

Op het bedrijf van de fam. Janssen woonde vroeger de fam. Voermans. In de volksmond Nelis van de Leimskoel. Hij had daar zijn bedrijf. Bij zijn werk liep hij bloedvergiftiging op aan een verroeste prikkeldraad, waarna hij is overleden.
Volgens Jenne Bert, die zich nog veel gebeurtenissen van vroeger kon herinneren en zelf deze gebeurtenis van nabij had meegemaakt, had Nelis in het begin niet veel acht geslagen op zijn verwonding. Zoals zovele anderen in die tijd ging je niet gauw naar de dokter met de gedachte dat het wel over zou gaan. Maar het ging niet over. Het werd steeds erger.
Omdat de pijn steeds meer toenam werd de hulp van de dokter ingeroepen maar deze kon weinig hulp meer bieden. Nelis overleed in 1928, 48 jaar oud. In het jaar daarop werd door zijn vrouw hier dit kruis geplaatst omdat zij dat had beloofd tijdens de ziekte van haar man.

 

Kruis nabij Marleetjeshof

Deze gegevens zijn van wijlen Piet Derks.
Hij was voorheen pachter van Marleetjeshof. De heer Derks wist zich te herinneren dat het kruis daar is geplaatst door zijn vader, Henricus Derks. Hij dacht in het jaar 1907.
Het echtpaar Derks-Sijben had in het jaar 1903 Marleetjeshof gepacht. In het jaar 1906/1907 had dit echtpaar veel tegenslag met het vee. Daarom had zijn vader daar dat kruis geplaatst.
Bij het kruis werd regelmatig gebeden. Vooral in droge zomers werd daar iedere zondag na het lof rond 4 uur driemaal een rozenhoedje gebeden. Mevr. Derks-Sijben bad dan voor. De hele buurt deed daar aan mee. Bij ieder weesgegroet bad moeder Derks een apart gebed. Waarschijnlijk naar Duits voorbeeld.
Soms als het heel droog was werd ook door de week de rozenkrans gebeden. De boerderij Marleetjeshof had in die tijd niet zo’n goede naam vanwege de slechte grond.
De fam. Derks-Sijben woonde voor hun vestiging op Marleetjeshof op het Roligt. Als in die tijd iemand ging verhuizen hielp de buurt mee. Iedere kar en wagen was welkom.
Toen de fam. Derks naar Marleetjeshof verhuisde, had een van de buren een wagen geladen met haverstro. Onderweg werd halt gehouden bij café de Beukelaer. De eigenaar ging eens naar buiten kijken, zag de wagen met haver en zei toen:”Die man heeft nu op die wagen van dat kleine bedrijf op het Roligt meer haverstro liggen dan hij ooit op Marleetjeshof zal trekken (oogsten)”.
In 1975 heeft André Derks, zoon van Piet Derks Marleetjeshof gekocht en daarna weer doorverkocht aan zijn broer. Bij zijn vertrek heeft André Derks het oude kruis meegenomen.
De vader, Piet Derks, heeft toen bij Marleetjeshof een nieuw kruis laten plaatsen.

Het Ficuskruis op het Ophoven

Waar die naam vandaan komt is niet bekend. De naam heeft waarschijnlijk iets te maken met de vroegere bewoners van het pand 12 te Ophoven, thans bewoond door de fam. Pouls. In de volksmond heet dat nog “bij ficus”. Dit kruis is geplaatst ter gedachtenis aan het rampjaar 1891.
Er woedde toen een geweldig onweer, vergezeld van zware hagelbuien die de gehele oogst verwoestte. Een geweldige tegenslag voor de mensen in die tijd. Er werd verteld dat een jaar na deze ramp een roggebrood meer kostte dan een gulden. Een enorm bedrag voor die tijd.
Mevr. Vullers-Janssen kan zich nog goed herinneren dat ze als kind daar vaak speelde. Ze hadden er vaak boterhammen gegeten, zittend op het knielbankje onder het kruis.
Aan de voet van het kruis hing een bordje met de tekst: wandelaar red uw ziel. Langs het kruis liep een veldweg naar het Apolloniakapelletje op de Mortel. Deze veldweg behoorde tot de route van de kruisprocessie die jaarlijks werd gehouden voor goede vruchten.
Het ficuskruis is bij de ruilverkaveling in de zeventiger jaren verplaatst. Het kruis was totaal versleten en ook het corpus was zeer onderkomen. Het gemeentebestuur heeft een nieuw kruis en nieuw beeld laten maken. Door de gemeente is dit kruis een paar honderd meter verdergeplaatst dan waar de ficushoeve ligt. Dit kruis is ingezegd door pastoor Rutten.
Volgens goed oud gebruik had de oudste bewoner, de heer Haves, voor een krans gezorgd en deze daar neer gehangen rond het beeld, zoals dat altijd in de paastijd gebruikelijk was.

Kruis op de Kruissingel

In de jaren 70 van de vorige eeuw liep er nog een veldweg van Mooren op de Mortel (nu Kruissingel) naar de woning van Paul Janssen op de Molenweg. Langs deze weg stond een veldkruis omgeven met jeneverbessen. Dit kruis werd in het verleden verzorgd door de dames Mooren.
De grond waarop dat kruis stond lag in het uitbreidingsplan en omdat dit plan nog geen vaste vorm had aangenomen, werd er gewacht met de restauratie van dit kruis, wat eigenlijk hard nodig was.
Bij de overdracht van de grond aan de gemeente werd bepaald dat het kruis moest worden hersteld, gerestaureerd en bewaard moest blijven in de toekomst. Nu de uitbreiding is voltooid heeft het kruis zijn vaste plaats gekregen. Het staat nu langs de straat die haar naam ontleent aan dit kruis. Het werd geplaatst in 1975.

Kalender

Heemkundevereniging Roggel geeft ook dit jaar weer een mooie kalender uit met foto’s uit Roggels verleden. De kalender kost slechts €5,-, wacht niet te lang want de oplage is beperkt.

We zijn altijd op zoek

Heeft u nog oude foto’s die betrekking hebben op Roggel? Wij ontvangen deze graag. Bent u niet zo handig met de computer neem dan contact op met een van onze bestuursleden.

Lid worden

Iedereen kan lid worden van de heemkundevereniging of zich aanmelden als vrijwilliger. Dit kan bij één van de bestuursleden. De jaarlijkse contributie bedraagt € 20,-.
Scroll naar boven